ارزیابی کاربری اراضی پیشنهادی طرح تفصیلی با رویکرد کاهش آسیب پذیری ناشی از زلزله (نمونه موردی: منطقه پنج شهرداری تهران)

پایداری و ایمنی در برابر پدیده های طبیعی همیشه فکر بشر را به خود مشغول کرده است. در واقع آنچه که زلزله را به عنوان تهدید مطرح می کند، عدم آمادگی بشر در مقابل با آن است. یکی از جنبه های مهم و قابل توجه در برنامه ریزی توسعه، تأکید و توجه به آسیب پذیری کشور و مهمتر از همه آسیب پذیری شهرها در مقابل بلایای طبیعی است. فرض در این تحقیق بر آن بوده که در طرح تفصیلی پیشنهادی منطقه پنج شهرداری تهران، به علت بی توجهی در طرح های بالادستی، به بحث آسیب پذیری توجه چندانی نشده است از طرفی توزیع فضایی و مکانی شبکه معابر پیشنهادی با هدف کاهش آسیب پذیری در برابر زلزله مطابقت دارد. فرض دیگر به این موضوع اشاره دارد که شبکه دسترســی، زیرساخت های شهری، تراکم های ساختمانی و همجــواری کاربری ها در شکـل دهی به بافت های شهری؛ معیارهای اصلی در ارزیابی آسـیب پذیری ناشی از زلزله نیز می باشند. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد و شیوه های گردآوری اطلاعات شامل روش های اسنادی و میدانی است. در این تحقیق با بیان مفاهیم برنامه ریزی و کاربری اراضی شهری و توجه به مباحث آسیب پذیری زلزله، با توجه اصول سه گانه، اصل اول: هر یک از معیارها، جنبه ای خاص از مقوله آسیب پذیری از زلزله را پوشش دهد؛ اصــل دوم: این معیارها تقریباً کل ابزارهای مداخله انسانی در شکل دهی به شهر را درنظر داشته باشد و اصل سوم: معیارها به نحوی انتخاب شده که قابل اندازه گیری بوده و حداکثر عینیت را دارا باشند، شش شاخص فاصله از گسل، شبکه ارتباطی، همجواری بین کاربری ها، تراکم جمعیتی، دسترسی به فضای باز و شبکه تأسیسات زیربنایی برای سنجش آسیب پذیری از زلزله انتـخاب شده اند. با توجــه به اهمیت موضـــوع ارزیابی آسیب پذیری با به کارگیری روش تحلیل فضایی در محیط gis و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ahp، منطقه 5 را به محدوده هایی با درجات آسیب پذیری متفاوت تقسیم بندی کرده. نتایج حاصل از این پژوهش گویای این است که محله باغ فیض ناحیه سه و محله کن ناحیه دو و قسمت های شمالی منطقه پنج آسیب پذیرین بخش ارزیابی شده و مکان یابی کاربری هایی چون صنعتی، تأسیسات و تجهیزات و اداری و انتظامی از لحاظ مولفه سازگاری در منطقه پنج تهران نامناسب می باشد و لازم است جهت ایجاد محیطی مطلوب در منطقه اقدامات موثری برای مکانیابی این کاربری ها نسبت به یکدیگر از لحاظ سازگاری صورت گیرد. نکته قابل توجه آن است که دیگر کاربری ها نسبت به یکدیگر از نظر سازگاری در وضعیت بی تفاوت و نسبتاً سازگار می باشند.